کارشناسان و ناظران بین‌المللی معتقدند؛ افغانستان بیش از آن‌که با یک گروه شورشی مواجه باشد بیشتر با یک چالش ناامنی عمده در نظام حاکمیت و جامعه خود روبه‌رو هست. شبه‌نظامیان و شورشیان با شاخص‌ها و درجات مختلف اهداف گوناگونی را دنبال کرده و پیوندهای بسیار نزدیکی با افراد فاسد دارای نفوذ در بدنه حاکمیت افغانستان دارند.
نویسندگان:
محمدحسین قربانی زواره، کارشناس حوزه جنگ های هیبریدی
منوچهر شفیعی، کارشناس تروریسم و مسائل افغانستان
کارشناسان و ناظران بین‌المللی معتقدند؛ افغانستان بیش از آن‌که با یک گروه شورشی مواجه باشد بیشتر با یک چالش ناامنی عمده در نظام حاکمیت و جامعه خود روبه‌رو هست. شبه‌نظامیان و شورشیان با شاخص‌ها و درجات مختلف اهداف گوناگونی را دنبال کرده و پیوندهای بسیار نزدیکی با افراد فاسد دارای نفوذ در بدنه حاکمیت افغانستان دارند. به صورتی که در طول سال گذشته از اعضای ارشد مبارزه با مواد مخدر به جرم قاچاق و از وابستگان پارلمان افرادی به جرم همکاری با گروههای تروریستی دستگیر شدند.
آن‌ها توانسته‌اند با ابزارهای مختلفی همچون ارعاب،، تطمیع روانی و مالی نظام فعلی افغانستان را با بحران گسترده ناامنی روبه‌رو سازند. شبکه‌های جنایت‌کار همچون کارتل های قاچاق انسان و باندهای مواد مخدر توانسته‌اند طی یک جنگ داخلی بلندمدت با همکاری زیرزمینی و مخفیانه برخی از آژانس‌های اطلاعاتی بیگانه ساختار شکننده دولت افغانستان را تحت‌الشعاع قرار داده و درواقع آن را ناکارآمد جلوه دهند. سرانجام بعد از گذشت دودهه از جنگ علیه تروریسم بین الملل؛ بسیاری از اقدامات انجام‌گرفته از سوی جامعه جهانی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به بازیگران غیردولتی قدرت داده تا نظام حاکمیتی و جامعه افغان را تحت‌فشار همه‌جانبه قرار دهند.
شورشیان
تهدید شورشیان در افغانستان بهتر است در قالب چند شبکه آزاد که شامل سه گروه عمده (طالبان؛ شبکه حقانی و داعش) تقسیم‌بندی میشود. هرکدام از این گروه‌ها برخی از امکانات و پشتیبانی‌ها را از طریق جنگجویان خارجی و برخی از پایگاه‌های تروریستی در بین مرزهای مشترک با کشور پاکستان فراهم می‌کنند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد سه گروه قیدشده از یک استراتژی مشخص تبعیت نداشته و به‌طور مجزا در حال نبرد با دولت مرکزی هستند. درحالی‌که هر سه این گروه‌ها و سایر بازیگران غیردولتی وابسته از «خشونت» به‌عنوان یک ابزار کاربردی و مؤثر بیشترین استفاده را می‌برند؛ اما هدف اصلی آن‌ها کنترل نظام حاکمیت و جامعه مدنی افغان با استفاده از تهدید و خشونت است. تهیه برخی از امکانات اولیه و ارائه خدمات موردنیاز و یا بیرون راندن نیروهای بیگانه از خاک افغانستان از مهم‌ترین اقدامات چنین گروه‌هایی در افغانستان به شمار می‌رود. نقش سازمان‌هایی همچون القاعده که بنیان‌گذار افراط گران جهادی است اکنون بسیار کم‌رنگ و غیرمستقیم دیده میشود.
شرایط امنیتی کنونی در افغانستان
به‌طورکلی؛ ساختار و محیط امنیتی در کشور افغانستان بر اساس فصل‌ها؛ به یک چرخه زیستی شبیه است. فصل برداشت کوکنار در بهار بوده که به دلیل زراعت و رونق کشاورزی بسیاری از جنگجویان محلی به استخدام موقت کشاورزان درآمده تا در برداشت به آن‌ها کمک کنند. رهبران شورشیان به‌خصوص طالبان که از فروش کوکنار سود فراوانی دریافت می‌کنند؛ از آن ها حمایت کرده و تلاش دارند تا آن را در انحصار کامل خود درآورند. بلعکس به دلیل موقعیت جغرافیایی افغانستان و کوهستانی بودن آن؛ زمستان بسیار سردی داشته و کشاورزی به‌طورکلی تا فصل بهار و تابستان متوقف میشود. در این زمان ارزیابی‌های حاکی از آن است که بیشترین میزان کاهش هرگونه اقدام شورشی از سوی گروههای مخالف داخلی در این فصل رخ داده و افغانستان کمترین میزان تلفات را دارد.
معمولاً تروریست‌ها تلاش دارند تا در چنین فصولی تحرکات خود را به سمت مرزهای مشترک با پاکستان سوق داده تا برای فصل بهار نیازهای تسلیحاتی و نظامی خود را برطرف سازند. با تغییر آب هوا و گرم‌تر شدن مناطق کوهستانی فرصتی برای شورشیان فراهم‌شده تا بار دیگر فعالیت‌های خود را شدت بخشیده و به مناطق مرکزی حمله کنند.
با توجه به الگوهای فصلی؛ تغییرات آب هوایی درروند امنیتی کشور افغانستان تأثیر بسزایی داشته و می‌تواند اقدامات و فعالیت‌های چنین گروه‌هایی را بر اساس موقعیت مکانی و جغرافیایی افزایش و یا کاهش دهد.
کرونا ویرس، چوبی لای چرخ عملیات های بهاره
با وجود اینکه فصل بهار همواره یکی از اصلی ترین فصول اجرای عملیات های گروههای تروریستی و ستیزه جو است و سالهای گذشته با عملیاتهای خندق، منصوری و الفتح شاهد بزرگترین عملیاتهای طالبان بوده است، اما سال جدید به دلیل شیوع ویروس کرونا با عدم اعلام عملیاتهای بهاره از سوی طالبان همراه بوده است. به نظر میرسد طالبان تلاش میکند تا نشان دهد بیش از عملیات نظامی در فکر مدیریت بیماری کرونا است و از این رو مسئله عملیاتهای نظامی خود را چندان پررنگ نمی کند. در حالی که رسانه های این گروه به صورت عمده در حال پوشش دادن اقدامات بهداشتی آن و همچنین تلفات غیرنظامی ناشی از عملیات نیروهای دولتی هستند. از سوی دیگر بخش عمده ای از تمرکز طالبان در حال برروی مسئله آزاد سازی زندانیان و فعالیت سیاسی برای پیشبرد توافقنامه میان خود و امریکا است.
منبع: مطالعات افغانستان
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/15806
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
